Prawa i obowiązki pracodawcy

Dowiedz się jakie obowiązki i prawa, zgodnie z prawem pracy, masz jako pracodawca wobec pracowników.

Obowiązki pracodawcy wobec pracowników

Jako pracodawca masz obowiązek:

• poinformować pracowników, którzy rozpoczynają pracę, o zakresie ich obowiązków, sposobie wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz o ich podstawowych uprawnieniach
• organizować pracę tak, by zapewnić pełne wykorzystanie czasu pracy oraz osiąganie przez pracowników (przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji) wydajnej i jakościowej pracy
• organizować pracę tak, by zmniejszać jej uciążliwości (zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie)
• przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu
• zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w tym zakresie
• terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie
• ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych
• stwarzać pracownikom, którzy rozpoczynają pracę po ukończeniu szkoły zawodowej lub wyższej, warunki sprzyjające przystosowaniu się do odpowiedniego wykonywania pracy
• zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników
• stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy
• prowadzić i przechowywać w formie papierowej lub elektronicznej dokumentację pracowniczą (czyli akta osobowe, płacowe oraz związane z wykonywaniem pracy u ciebie)
• wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego
• udostępnić pracownikom w formie pisemnej treść przepisów dotyczących równego traktowania lub zapewnić im dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty w twojej firmie
• przeciwdziałać mobbingowi
• informować pracowników o warunkach zatrudnienia oraz o zmianach w tych informacjach
• informować pracowników o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, o możliwości awansu i o wolnych stanowiskach pracy
• udzielić w formie papierowej lub elektronicznej w terminie miesiąca odpowiedzi na wniosek pracownika o zmianę rodzaju umowy na umowę na czas nieokreślony lub o bardziej przewidywalne i bezpieczne warunki pracy (np. zmianę rodzaju pracy lub zatrudnienie na pełny etat)
• organizacji na swój koszt i w godzinach pracy pracownika szkoleń niezbędnych dla niego do wykonywania określonego rodzaju pracy lub pracy na danym stanowisku jeśli obowiązek taki wynika z przepisów prawa lub regulacji wewnętrznych
• respektować przerwy w pracy pracownika
• udzielić w formie papierowej lub elektronicznej w terminie 7 dni odpowiedzi na wniosek pracownika dotyczący wykonywania pracy zdalnej
• zapewnić pracownikowi materiały i narzędzia pracy niezbędne do wykonywania pracy zdalnej.
  
  

Prawa pracodawcy

Prawa pracodawcy to uprawnienia, z których korzysta w ramach stosunku pracy łączącego go z pracownikiem.

Jako pracodawca jesteś uprawniony do:

• kierowania procesem pracy pracownika i rozliczania go z efektów pracy zleconej do wykonania
• egzekwowania od pracownika realizacji obowiązku sumiennego i starannego wykonywania pracy oraz realizacji poleceń pracodawcy dotyczących pracy jeśli nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę

• egzekwowania od pracownika obowiązków:

  • przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie porządku oraz przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych
  • dbałości o dobro zakładu pracy i ochrony jego mienia
  • zachowania w tajemnicy informacji, które mogłyby narazić pracodawcę na szkodę,
  • przestrzegania tajemnicy określonej w odrębnych przepisach
  • przestrzegania obowiązujących w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego
• powierzenia pracownikowi na czas przestoju (ze względu na okoliczności leżące po stronie pracodawcy) innej odpowiedniej pracy, za której wykonanie przysługuje pracownikowi wynagrodzenie
• powierzenia pracownikowi w uzasadnionych potrzebami pracodawcy sytuacjach innej pracy niż określona w umowie o pracę przez okres do 3 miesięcy w roku kalendarzowym
• zobowiązania pracownika do pozostawania poza normalnymi godzinami pracy w gotowości do wykonywania pracy wynikającej z umowy o pracę w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (dyżur)

• polecenia pracownikowi wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych w związku z:

  • koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia i zdrowia, ochrony mienia, środowiska czy usunięcia awarii
  • ze szczególnymi potrzebami pracodawcy
• rekompensowania pracy nadliczbowej czasem wolnym

• nakładania na pracowników kar porządkowych (przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z przepisów prawa pracy):

  • kary upomnienia i nagany - za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy
  • kary pieniężnej (w tym także równolegle z karami upomnienia lub nagany) - za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy
• przyznania pracownikowi wzorowo wypełniającemu swoje zadania i obowiązki nagrody i wyróżnienia
• odwołania pracownika z urlopu wypoczynkowego (w określonych okolicznościach, nieprzewidzianych w chwili rozpoczynania urlopu)
• przesunięcia terminu urlopu z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy
• udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego (na jego pisemny wniosek), w tym także w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy, przez okres zawarty w porozumieniu między tymi pracodawcami
• wprowadzenia szczególnego nadzoru nad terenem zakładu pracy lub terenem wokół zakładu pracy (monitoring), jeśli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników lub ochrony mienia lub kontroli produkcji lub zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie naraziłoby pracodawcę na szkodę i przy spełnieniu dodatkowych warunków, o których mowa w przepisach prawa pracy
• kontrolowania służbowej poczty elektronicznej pracownika (monitoring poczty elektronicznej) na zasadach określonych przepisach prawa pracy

• dokonywania - na zasadach i w granicach określonych przepisami prawa pracy - potrąceń z wynagrodzenia pracownika określonych sum pieniężnych:

  • egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych
  • sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne
  • zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi
  • kar pieniężnych nałożonych na pracownika
• przyznania pracownikowi podnoszącemu swoje kwalifikacje zawodowe dodatkowych świadczeń (na przykład na pokrycie opłaty za kształcenie, opłat za przejazd, podręczniki i zakwaterowanie) lub w przypadku podnoszenia przez pracownika kwalifikacji nie z inicjatywy pracodawcy lub bez jego zgody – prawo do zwolnienia pracownika z całości lub części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia, prawo do udzielenia urlopu bezpłatnego w wymiarze ustalonym z pracownikiem w porozumieniu.

• polecenia wykonywanie pracy zdalnej

  • w okresie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu lub
  • w okresie, w którym zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy w dotychczasowym miejscu pracy pracownika nie jest czasowo możliwe z powodu działania siły wyższej
• wprowadzenia prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników w celu zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia.
  
  

  Podstawa prawna

  • Art. 22², 22³, 22^1c-1h , 42, 67¹⁴, 67^18-34 67¹⁴, 87 par. 3, 87, 87¹, 88, 90, 91, 94, 94¹ - 94³, 94¹³, 100, 103³, 103⁶, 105, 108, 151, 151², 151⁵, 164, 167, 174, 174¹, 207, 207¹, 209, 209¹, 212 Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy.