Słownik
Ilość terminów: 202stan psychiczny, który wyłącza ponoszenie odpowiedzialności karnej przez sprawcę czynu zabronionego z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych.
w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17. roku życia. Odpowiada ona karnie tylko w szczególnych przypadkach, określonych w art. 10 § 2 i 2a kodeksu karnego. W rozumieniu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, jako nieletnią, kwalifikuje się osobę: od ukończenia 10 lat do osiągnięcia pełnoletniości – w sprawach o demoralizację od ukończenia 13 lat, ale przed ukończeniem 17 lat – w sprawach o czyny karalne nie dłużej niż do ukończenia 21 lat, chyba że ustawa stanowi inaczej – wykonywanie środków wychowawczych, środka leczniczego lub środka poprawczego. Stosując wszelkie środki wychowawcze lub poprawcze, sąd powinien kierować się dobrem nieletniego. Nieletni odpowiada z zasady przed sądem rodzinnym, a przed sądem karnym w przypadku: określonym w art. 10 § 2 i 2a Kodeksu karnego, gdy nieletni popełnił czyn zagrożony karą wraz z osobą dorosłą oraz konieczne jest łączne rozpatrywanie sprawy, gdy wszczęto postępowanie po ukończeniu przez nieletniego sprawcę 18. roku życia.
osoba upoważniająca inną osobę (pełnomocnika) do działania w swoim imieniu poprzez udzielenie jej pełnomocnictwa. Umocowanie innej osoby do działania w imieniu mocodawcy sprawia, że każda czynność pełnomocnika (dokonana w zakresie umocowania) wywołuje skutki bezpośrednio w sferze prawnej mocodawcy. Mocodawca sam decyduje czy udzielić pełnomocnictwa, kogo uczynić pełnomocnikiem oraz do jakiego rodzaju czynności upoważnić pełnomocnika (ustalając zakres umocowania). Przepisy kodeksu cywilnego w rozdziale poświęconym pełnomocnictwu (rozdział II) nie zawierają norm dotyczących osoby mocodawcy, wobec tego do mocodawcy znajdą zastosowanie przepisy Tytułu II dotyczące osób (w szczególności dotyczące zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych).
proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia usług finansowych w sposób nieadekwatny do charakteru tych usług. Charakterystycznymi cechami missellingu są: – nieadekwatność produktu do charakteru, profilu lub potrzeb klienta; – brak wyjaśnień o sposobach i czasie likwidacji instrumentu; – brak informacji o konstrukcji instrumentu i strukturze portfela inwestycyjnego; – brak informacji o stopniu ryzyka instrumentu; – brak informacji o sposobie obliczania dochodu klienta.
osoba fizyczna, która nie ukończyła jeszcze 18 lat. Pełnoletność uzyskuje w dniu, w którym ukończyła 18 lat, albo w którym zawarła małżeństwo. Nie traci jej nawet w razie unieważnienia małżeństwa. Dopiero z chwilą uzyskania pełnoletności nabywa się pełną zdolność do czynności prawnych. Małoletni, który nie ukończył jeszcze 13 lat, nie ma zdolności do czynności prawnych. Małoletni, który ukończył 13 lat, a nie ukończył jeszcze 18 lat, ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych
instytucja władzy sądowniczej, w skład której wchodzą zwykli obywatele, a nie sędziowie zawodowi. Jest wyrazem udziału czynnika społecznego w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości. Ława przysięgłych jako instytucja polskiego prawa procesowego istniała w dwudziestoleciu międzywojennym.
forma pisemnej deklaracji lub oświadczenia, w której osoba wyraża swoje zamiary, plany, zainteresowanie współpracą lub podjęciem określonych działań wobec innej osoby lub instytucji.
zasada prawa i paremia prawnicza określająca zakaz retroaktywności prawa. Jest rozpowszechniona w Polsce jako pochodząca z prawa rzymskiego, określana również jako zasada nieretroaktywności prawa (retroactio – wsteczna moc obowiązywania aktu normatywnego). Prawnicy rzymscy stosowali zasadę nieretroaktywności, jednak nie ukuli jej jako paremii.
kwestie dotyczące prawa rzeczowego reguluje prawo miejsca położenia nieruchomości lub rzeczy ruchomej będącej przedmiotem tego prawa.
dla osoby fizycznej w prawie prywatnym międzynarodowym to w zasadzie prawo państwa, którego jest ona obywatelem. Jeśli osoba nie ma obywatelstwa żadnego państwa, to prawem ojczystym jest prawo państwa, w którym ma ona miejsce zamieszkania.
ustawodawstwo, forma stanowienia prawa, w którym organy państwowe i samorządowe tworzą akty prawne powszechnie obowiązujące na danym terenie. Legislacja utożsamiana jest z kompetencjami parlamentu związanymi z uchwalaniem ustaw.
organ konstytucyjny zobowiązany do stania na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów, istniejący od 1989 roku. Nie jest to organ władzy sądowniczej. Zgodnie z konstytucją w skład Rady mają wchodzić osoby powołane przez organy władz ustawodawczej, wykonawczej oraz sądowniczej; w większości są to sędziowie. Organy o podobnych kompetencjach i porównywalnym, mieszanym składzie, funkcjonują także w innych państwach europejskich. Istnienie takich organów uzasadnia się m.in. tym, że potrzeba instytucji, które pomagają budować relacje władzy sądowniczej z ustawodawczą i wykonawczą.
osoba fizyczna dokonująca z przedsiębiorcą czynności prawnej (np. zawarcia umowy) niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Uznanie za konsumenta ma istotne znaczenie prawne – od tego często zależy jakie przepisy zostaną zastosowane do oceny całej transakcji. W wielu przypadkach sytuacja prawna konsumenta jest z góry wzmacniana przez przepisy
akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie. W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno-gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.
akt normatywny stanowiący zbiór przepisów regulujących odpowiedzialność karną obywateli danego państwa. Określa definicję przestępstwa, zasady odpowiedzialności za przestępstwo (w tym okoliczności wyłączające bezprawność czynu – tzw. kontratypy), zasady wymiaru kary, zasady przedawnienia odpowiedzialności karnej. Ustala także katalog kar, innych środków przymusu oraz środki związane z poddaniem sprawcy próbie.
zbiór przepisów z zakresu prawa cywilnego obejmujący przynajmniej podstawowy zestaw instytucji z tej dziedziny.
instytucja prawa cywilnego oraz doktryna w prawie traktatów. W szerszym ujęciu rozumiana jako wszelkie koncepcje czy rozstrzygnięcia ustawowe, mające na celu zmianę pierwotnego stosunku zobowiązaniowego ze względu na nieoczekiwaną zmianę stosunków społecznych, towarzyszących powstawaniu tego zobowiązania.
nadawane w drodze postanowienia sądowe stwierdzenie, że roszczenie stwierdzone tytułem egzekucyjnym (np. prawomocny wyrok sądowy, akt notarialny zawierający klauzulę poddania się egzekucji, orzeczenie nieprawomocne podlegające natychmiastowej wykonalności) podlega egzekucji sądowej.
niedozwolone postanowienie umowne – postanowienie umowy między przedsiębiorcą a konsumentem, nieuzgodnione indywidualnie, kształtujące prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (art. 385 kc).
konsekwencja popełnienia przestępstwa, którą jest określona przez prawo karne dolegliwość i w której wyraża się dezaprobata czynu i osoby sprawcy. Karami kryminalnymi są: - kara grzywny, - kara ograniczenia wolności, - kara pozbawienia wolności, - kara 25 lat pozbawienia wolności, - kara dożywotniego pozbawienia wolności, - kara aresztu wojskowego, - kara śmierci (w Polsce nie obowiązuje). Kary kryminalne wymierzają wyłącznie sądy.
styl funkcjonalny języka stosowany przede wszystkim do swobodnych kontaktów językowych, opozycyjny wobec języka książkowego. Główną cechą stylu potocznego, odróżniającą go od innych stylów, jest jego charakter ustny. Tworzy on formę języka zauważalnie nacechowaną pod względem ekspresywnym i emocjonalnym, niespecjalistyczną i antropocentryczną; charakteryzuje się gęstym występowaniem związków frazeologicznych, wyrazistą strukturą słowotwórczą wyrazów i ich konkretnością. W stylu potocznym występują liczne środki językowe oceniające rzeczywistość ujemnie; cechuje się on szybko zmieniającą się leksyką, w której duży udział mają wyrażenia o podłożu środowiskowym i obcym.
norma prawna względnie wiążąca (stosowalna, obowiązująca). Normy prawne względnie wiążące znamionuje to, że ich zastosowanie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone, w przeciwieństwie do norm bezwzględnie wiążących (iuris cogentis). Normy względnie wiążące znajdują zastosowanie tylko wtedy, gdy same strony nie uregulowały swoich uprawnień i obowiązków w sposób odmienny od dyspozycji zawartej w takiej normie lub też, gdy strony ich zastosowania nie wyłączyły. O tym, które normy (przepisy) prawa są dyspozytywne można dowiedzieć się bądź z treści ich samych lub treści innych norm (przepisów prawa), bądź z ich celu (istoty, funkcji, jaką mają one lub zawarta w nich regulacja prawna pełnić).