Słownik
Ilość terminów: 202norma prawna bezwzględnie wiążąca (stosowalna, obowiązująca). Normy te znamionuje fakt, że ich zastosowanie nie może być wolą stron wyłączone lub ograniczone – w przeciwieństwie do norm względnie stosowanych (iuris dispositivi). O tym, które normy (przepisy) prawa są imperatywne można dowiedzieć się bądź z treści ich samych lub treści innych norm (przepisów prawa), bądź z ich celu (istoty, funkcji, jaką mają one lub zawarta w nich regulacja prawna pełnić).
zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić
umowa majątkowa małżeńska, dawniej intercyza (łac. intercisa 'rozstrzygnięcie') – umowa zawierana pomiędzy małżonkami lub osobami zamierzającymi wstąpić w związek małżeński (nupturientami), prowadząca do wprowadzenia odmiennego aniżeli ustawowy majątkowego ustroju małżeńskiego. Jej zasady regulują Rozdziały II (Umowne ustroje majątkowe) i III (Przymusowy ustrój majątkowy) Działu III (Małżeńskie ustroje majątkowe) Tytułu I (Małżeństwo) ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy – art. 47–54. Ustawowy majątkowy ustrój małżeński zdefiniowany jest w Tytule I Dziale III Rozdziale I Ustawowy ustrój majątkowy (art. 31–46) KRiO. Umowa majątkowa małżeńska spisywana jest w formie aktu notarialnego przez notariusza przed lub po zawarciu małżeństwa. W interesie małżonka leży poinformowanie wierzycieli o fakcie zawarcia umowy oraz jej rodzaju, zgodnie bowiem z art. 471 ustawy małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome.
działanie właściciela nieruchomości na własnym gruncie, którego skutki odczuwalne są na gruncie sąsiedzkim.
ograniczone prawo rzeczowe ustanawiane na rzeczach (w Polsce wyłącznie na nieruchomościach i statkach morskich wpisanych do rejestru okrętowego) oraz na wybranych prawach (własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, wierzytelność zabezpieczona hipotecznie), służące zabezpieczeniu wierzytelności wynikającej z oznaczonego stosunku prawnego (zwykle kredytu hipotecznego), na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości, z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi każdoczesnego właściciela nieruchomości.
Dobrowolne oświadczenie przedsiębiorcy dotyczące jakości towaru. Wskazuje obowiązki gwaranta i uprawnienia konsumenta w przypadku, gdy sprzedany towar nie ma właściwości określonych w oświadczeniu gwarancyjnym. Jeden z trybów (podstaw prawnych) składania reklamacji (obok niezgodności towaru z umową).
kara kryminalna o charakterze majątkowym orzekana za przestępstwa, przestępstwa skarbowe, wykroczenia oraz wykroczenia skarbowe. Może występować w dwóch formach: 1. grzywna kwotowa polegająca na wskazaniu przez sąd konkretnej kwoty pieniężnej, którą skazany musi zapłacić; 2. grzywna w stawkach dziennych - jej wysokość ustalana jest na podstawie możliwości zarobkowych skazanego. W polskim prawie wyróżnione są dwie formy wymierzania kary grzywny: grzywna samoistna oraz niesamoistna. Jeśli podstawę do orzeczenia grzywny stanowi zagrożenie tą karą danego przestępstwa, to jest to grzywna samoistna. Obok kary grzywny samoistnej w polskim systemie karnym występuje także grzywna obok kary pozbawienia wolności (kumulatywna).
organ do spraw ochrony danych osobowych w latach 1997–2018, działający na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych. Zgodnie z ustawą z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych, z dniem 25 maja 2018 został zastąpiony Prezesem Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
połączenie i przekształcenie dwóch elementów w jeden. Termin ten ma zastosowanie do kontraktów, spółek, wierzytelności czy obligacji.
osoba pełniąca funkcję publiczną w ramach służby publicznej, bez względu na formę zatrudnienia, która z uwagi na szczególną pozycję zawodową lub posiadane kompetencje związane ze sprawowaniem władzy publicznej korzysta na gruncie polskiego prawa karnego ze szczególnej ochrony prawnej, ale jednocześnie podlega szczególnej odpowiedzialności karnej.
fakty, w związku z wystąpieniem których powstają, zmieniają się lub ustają (wygasają) skutki prawne. O takich faktach mówi się, że są „doniosłe prawnie”. Różnią się one od faktów prawnie indyferentnych (obojętnych), jakich wystąpienie nie ma wpływu na aktualną treść stosunków prawnych. O tym, co jest faktem prawnym, decydują źródła prawa występujące w danym systemie (porządku) prawnym.
wydanie przez państwo władzom innego państwa osoby przebywającej na terytorium państwa wydającego, dokonywane w sytuacji, gdy osoba ta podejrzana jest o popełnienie na terytorium państwa zwracającego się z wnioskiem o ekstradycję czynu przestępczego lub w celu odbycia kary.
zespół czynności badawczych przeprowadzany przez biegłego w danej dziedzinie, na zlecenie organu procesowego, zakończonych wystawieniem przez niego opinii, która może pełnić funkcję dowodu w postępowaniu.
przeprowadzenie czynności prawnych i faktycznych, które mają wywołać skutek w postaci opróżnienia lokalu lub nieruchomości z osób i rzeczy oraz wydania jej osobie do niej uprawnionej. Podstawą prawną eksmisji jest przede wszystkim art. 222 § 1 Kodeksu cywilnego (ochrona własności). Na jego podstawie właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. To skuteczne uprawnienie to właśnie tytuł prawny, który może zniweczyć żądanie właściciela. Podobne skutki – doprowadzenie do eksmisji – ma żądanie w trybie powództwa o ochronę naruszonego posiadania. Inne są natomiast przesłanki – chroniony jest stan faktyczny posiadania, a nie uprawnienie wynikające z określonego prawa. Przepisy dopuszczają, aby osoby korzystające z lokalu lub nieruchomości na podstawie innego tytułu prawnego niż własność mogły żądać ochrony na podstawie przepisów o ochronie własności. Przykładowo art. 690 Kodeksu cywilnego stanowi, iż do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.
określanie przez organ państwowy konsekwencji prawnych określonego stanu faktycznego egzekucja sądowa lub egzekucja administracyjna – wykonanie w szczególności prawomocnego orzeczenia sądu orzekającego w sprawach cywilnoprawnych lub decyzji administracyjnej wydanej przez organ administracyjny wobec dłużnika, w oparciu o tytuł wykonawczy poszczególny tryb albo sposób wykonania orzeczenia egzekucja w prawie karnym – stracenie, wykonanie wyroku śmierci egzekucja dóbr – rewindykacja rozdanych, zastawionych lub sprzedanych królewskich dóbr ziemskich.
dziedziczenie według przepisów prawa spadkowego, mające miejsce, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu albo testament jest nieważny, albo gdy osoby powołane do dziedziczenia nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami. Dziedziczenie ustawowe może odnosić się do całego spadku albo do jego części. Reguły dziedziczenia ustawowego opierają się na stosunku pokrewieństwa, małżeństwa lub przysposobienia. W Polsce dziedziczenie ustawowe jest regulowane przepisami Kodeksu cywilnego w księdze czwartej pt. "Spadki".
aktywa (najczęściej pieniądze) wypłacane właścicielom (wspólnikom lub akcjonariuszom w zależności od formy prowadzenia spółki kapitałowej) jako wynagrodzenie za udzielenie kapitału.
pojęcie wieloznaczne, którego znaczenie zależy od gałęzi prawa procesowego i praktyki . Istnieje wiele propozycji definicji dowodu. W związku z wieloznacznością pojęcia postulowano, by z niego zrezygnować. Na ogół jest nim czynność faktyczna prowadząca do uznania w postępowaniu przed organem stosującym prawo za prawdziwe twierdzeń co do okoliczności faktycznych mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia zawisłej sprawy.
norma nakazująca przyjąć za udowodniony jakiś fakt lub kształt prawa. Może mieć dwie postacie: należy domniemywać stan A lub jeżeli A, to domniemywa się (funktor tworzący domniemanie) stan B. Zgodnie z art. 234 KPC domniemania ustanowione przez prawo (domniemania prawne) wiążą sąd; mogą być jednak obalone, ilekroć ustawa tego nie wyłącza. Celem domniemań jest ułatwienie w ustalaniu stanu faktycznego.
pierwsze stadium postępowania karnego, postępowanie przygotowawcze. Wg prawa polskiego dochodzenie prowadzi się w sprawach mniejszej wagi, w których prowadzenie śledztwa nie jest obowiązkowe; dochodzenie prowadzi policja, działając z własnej inicjatywy na polecenie prokuratora; w niektórych sprawach dochodzenie mogą również prowadzić inne uprawnione do tego organy; dochodzenie w każdej sprawie pozostaje pod nadzorem prokuratora.
przymusowe przesiedlenie najczęściej całej grupy osób z powodów politycznych, deportacja (prawo) – wydalenie cudzoziemca na podstawie indywidualnej decyzji administracyjnej.
czyn niedozwolony, błąd, przewinienie – pojęcie prawnicze, mające swe korzenie w czasach starożytnego Rzymu, współcześnie funkcjonuje w wielu dziedzinach prawa.